zaterdag 10 mei 2014

Hoeveel hulp krijgt Rwanda van Nederland?

Nederland heeft in juni 2012 besloten om sectorale begrotingssteun aan Rwanda te bevriezen en in december 2012 is deze stopgezet. Op 7 mei 2014 heeft minister Ploumen besloten om de sectorale begrotingssteun aan Rwanda te hervatten. In de pers wordt dan al heel snel geconcludeerd dat de steun aan Rwanda is hervat, alsof het lijkt dat gedurende ruim een jaar er helemaal geen steun verleend is aan Rwanda, maar dit leek me heel onwaarschijnlijk.

In andere publicaties wordt specifiek gesproken over het hervatten van vijf miljoen euro steun voor de ondersteuning van de justitiesector. In dat geval zou het dus maar gaan over een deel van de steun.

Dit alles maakte me nieuwsgierig. Hoe zit het nu werkelijk met de steun aan Rwanda? Bij mijn onderzoek stuitte ik op het jaarverslag van HGIS (Homogene Groep Internationale Samenwerking). Dat jaarverslag geeft inzicht in de verwachte besteding van gelden aan internationale samenwerking. Binnen deze besteding wordt onderscheid gemaakt tussen gelden die besteed zijn aan officiële ontwikkelingssamenwerking en gelden die er niet aan besteed zijn. Officiële ontwikkelingssamenwerking wordt aangeduid als ODA (Official Development Assistance). Wereldwijd is dit de norm en deze geldt dit als maatstaf om te meten hoeveel een land uitgeeft aan ontwikkelingssamenwerking.

In het jaarverslag wordt ook een overzicht gemaakt van de geplande ODA-uitgaven per land. Voor de jaren 2010 tot en met 2014 geeft dat het volgende beeld.

Land
2014
2013
2012
2011
2010
mutatie
Ethiopië
61.453.000
52.943.000
38.623.000
35.400.000
37.768.000
63%
Bangladesh
60.000.000
60.222.000
46.284.000
55.955.000
58.200.000
3%
Rwanda
50.700.000
56.710.000
32.695.000
44.100.000
30.600.000
66%
Zuid-Sudan/Sudan
44.044.000
52.850.000
52.065.000
66.600.000
60.000.000
-27%
Mozambique
40.411.000
44.715.000
52.822.000
53.200.000
54.600.000
-26%
Benin
36.786.000
31.750.000
14.945.000
29.059.000
29.510.000
25%
Mali
35.710.000
pm
51.161.000
52.363.000
52.013.000
-31%
Indonesië
31.313.000
34.929.000
47.040.000
71.425.000
72.070.000
-57%
Afghanistan
30.098.000
39.364.000
31.500.000
16.950.000
22.000.000
37%
Ghana
24.501.000
46.577.000
39.969.000
58.061.000
58.288.000
-58%
Kenia
27.260.000
27.553.000
16.717.000
14.872.000
14.672.000
86%
Burundi
27.100.000
24.900.000
7.500.000
2.295.000
13.864.000
95%
Uganda
23.950.000
25.468.000
6.088.000
27.532.000
26.299.000
-9%
Jemen
19.155.000
18.779.000
17.281.000
23.412.000
24.402.000
-22%
Palestijnse gebieden
15.560.000
15.307.000
14.671.000
22.200.000
22.200.000
-30%
Totaal donorlanden
528.041.000
532.067.000
469.361.000
573.424.000
576.486.000
-8%
Grote Meren
23.000.000
26.500.000
27.400.000
0
0
Midden Amerika
14.567.000
15.000.000
0
0
0
Hoorn van Afrika
4.837.000
0
0
0
0
Totaal regionaal programma
42.404.000
41.500.000
27.400.000
0
0
Colombia
4.435.000
7.973.000
8.890.000
18.200.000
18.250.000
-76%
Zuid-Afrika
4.400.000
5.869.000
12.280.000
24.750.000
26.250.000
-83%
Vietnam
0
1.000.000
12.120.000
15.625.000
21.000.000
Totaal transitielanden
8.835.000
14.842.000
33.290.000
58.575.000
65.500.000
-87%
Pakistan
11.094.000
18.510.000
20.145.000
33.292.000
39.600.000
-72%
Suriname
5.927.000
7.966.000
20.331.000
36.456.000
57.403.000
-90%
Bolivia
3.386.000
14.674.000
28.830.000
42.064.000
39.746.000
-91%
Congo
1.063.000
1.000.000
1.500.000
4.500.000
4.000.000
-73%
Tanzania
512.000
11.773.000
27.514.000
66.558.000
67.558.000
-99%
Kosovo
50.000
550.000
594.000
4.000.000
0
Senegal
25.000
8.775.000
11.989.000
30.756.000
28.825.000
-100%
Burkina Faso
0
30.400.000
31.274.000
43.300.000
43.550.000
Zambia
0
13.569.000
14.434.000
43.000.000
46.600.000
Nicaragua
0
4.283.000
10.562.000
19.458.000
19.476.000
Egypte
0
3.960.000
4.874.000
8.046.000
8.676.000
Guatemala
0
2.554.000
9.763.000
15.500.000
15.550.000
Mongolië
0
611.000
3.861.000
7.298.000
7.216.000
Bosnië en Herzegovina
0
0
5.400.000
9.000.000
10.000.000
Zimbabwe
0
0
3.200.000
0
0
Bhutan
0
0
2.000.000
0
0
Moldavië
0
0
0
4.801.000
5.176.000
Kaap Verdie
0
0
0
1.100.000
2.925.000
Georgië
0
0
0
615.000
2.740.000
Macedonië
0
0
0
516.000
1.692.000
Armenië
0
0
0
343.000
1.000.000
Albanië
0
0
0
0
3.400.000
Sri Lanka
0
0
0
0
200.000
Totaal exitlanden
22.057.000
118.625.000
196.271.000
370.603.000
405.333.000
-95%
TOTAAL
601.337.000
707.034.000
726.322.000
1.002.602.000
1.047.319.000
-43%

In 2010 stond Rwanda nog op de veertiende plaats. In de daaropvolgende jaren is deze via een achtste (2011), achtste (2012) en zelfs een tweede plaats (2013) uitgekomen op een derde plek in 2014. Het lijkt er dus niet echt op dat de hulp aan Rwanda is stopgezet. Al is Rwanda er in 2014 relatief iets op achteruit gegaan ten opzichte van 2013 in vergelijking met andere landen.

De gelden voor het regionale programma voor de Grote Meren zijn hierbij nog even buiten beschouwing gelaten. Rwanda is natuurlijk hier ook nog een onderdeel van.

Om er nog wat verder in te duiken is hier de uitsplitsing van de bestedingen over de jaren 2010 tot en met 2014. Deze jaren zijn niet helemaal goed vergelijkbaar omdat de gehanteerde omschrijving in de eerste twee jaren afwijkt van die in 2012 en 2013. En in 2014 heeft men gemeend om weer een andere indeling te gaan maken. Wat in 2013 nog ‘Veiligheid, goed bestuur en rechtsorde’ was, staat in 2014 bekend onder de term ‘Rechtstaatontwikkeling, wederopbouw, vredesopbouw, versterkte legitimiteit van democratische structuren en tegengaan van corruptie’.

Rwanda
2014
2013
2012
2011
2010
Veiligheid/Rechstaatontwikkeling
8.700.000
9.510.000
1.485.000
6.300.000
6.400.000
Voedselzekerheid
33.000.000
22.360.000
15.800.000
Armoedebeleid
200.000
Private sector ontwikkeling
9.140.000
6.450.000
11.200.000
12.200.000
Onderwijs
7.600.000
6.000.000
Duurzaamheid
4.000.000
11.000.000
8.960.000
Waterbeheer
5.000.000
4.500.000
19.000.000
6.000.000
Totaal
50.700.000
56.710.000
32.695.000
44.100.000
30.600.000

De ondersteuning van de justitiesector valt onder de term ‘Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling’ en dan valt op dat vooral in 2012 de geplande besteding heel erg laag is. Dit overzicht is al gemaakt is het najaar van 2011, dus kan hierin de opschorting en stopzetting nog niet in zijn verwerkt. De geplande besteding in 2013 is behoorlijk hoog, terwijl bij het opmaken van de cijfers er al sprake was van de opschorting van de hulp. Deze lijkt hierin dus ook niet te zijn verwerkt. De geplande besteding in 2014, opgemaakt in het najaar van 2013, geeft ook een dusdanig beeld dat geen rekening is gehouden met het stopzetten van de hulp in december 2012. Uit deze cijfers lijkt het er dus ook niet echt op dat de hulp aan de justitiesector is stopgezet voor de jaren 2013 en 2014.


De geplande bestedingen hebben hun oorsprong in een meerjarenplan. Voor alle vijftien donorlanden en de regionale programma’s zijn plannen gemaakt. Deze zijn opgeschreven in een Multi-Annual Stategic Plan. In eerste instantie is dat gedaan voor de periode van 2012 tot en met 2015. Inmiddels heeft men ook Multi-Annual Strategic Plan gemaakt voor de periode van 2014 tot en met 2017. Ik denk dat de oude plannen tot en met 2015 nu niet meer relevant zijn, omdat ze vervangen zijn door de nieuwe. Dit getuigt niet echt van een consequent beleid, de enige reden dat men dit gedaan heeft lijkt mij dat men minder geld wilde uitgeven.

Land
2014-2017
gemiddeld
2012-2015
gemiddeld
2014
2013
2012
mutatie
Ethiopië
218.763.000
54.690.750
234.697.000
58.674.250
61.453.000
52.943.000
38.623.000
-7%
Rwanda
188.728.000
47.182.000
228.183.000
57.045.750
50.700.000
56.710.000
32.695.000
-17%
Bangladesh
170.022.000
42.505.500
232.543.000
58.135.750
60.000.000
60.222.000
46.284.000
-27%
Zuid-Sudan
203.448.000
50.862.000
44.044.000
52.850.000
52.065.000
Benin
144.304.000
36.076.000
133.284.000
33.321.000
36.786.000
31.750.000
14.945.000
8%
Mozambique
139.020.000
34.755.000
176.897.000
44.224.250
40.411.000
44.715.000
52.822.000
-21%
Mali
137.110.000
34.277.500
169.390.000
42.347.500
35.710.000
pm
51.161.000
-19%
Burundi
106.400.000
26.600.000
93.800.000
23.450.000
27.100.000
24.900.000
7.500.000
13%
Ghana
100.800.000
25.200.000
170.568.000
42.642.000
24.501.000
46.577.000
39.969.000
-41%
Grote Meren
88.600.000
22.150.000
73.163.000
18.290.750
23.000.000
26.500.000
27.400.000
21%
Uganda
85.188.000
21.297.000
98.106.000
24.526.500
23.950.000
25.468.000
6.088.000
-13%
Afghanistan
83.158.000
20.789.500
142.700.000
35.675.000
30.098.000
39.364.000
31.500.000
-42%
Indonesië
79.643.000
19.910.750
124.271.000
31.067.750
31.313.000
34.929.000
47.040.000
-36%
Kenia
77.208.000
19.302.000
112.627.000
28.156.750
27.260.000
27.553.000
16.717.000
-31%
Jemen
73.248.000
18.312.000
83.880.000
20.970.000
19.155.000
18.779.000
17.281.000
-13%
Palestijnse gebieden
69.410.000
17.352.500
66.868.000
16.717.000
15.560.000
15.307.000
14.671.000
4%
Hoorn van Afrika
23.714.000
5.928.500
4.837.000
0
0
Mideen Amerika
14.567.000
15.000.000
0
Totaal
1.785.316.000
446.329.000
2.344.425.000
586.106.250
570.445.000
573.567.000
496.761.000
-24%

In de meerjarenplannen lijkt her er ook niet op dat er gekort wordt op Rwanda. In de plannen van 2012-2015 stond Rwanda nog op de derde plaats, in de plannen van 2014-2017 zelfs op de tweede. Weliswaar met een beduidend lager bedrag, maar dat geldt bijna voor alle landen. Er is geen enkele aanwijzing te vinden dat in de plannen van 2014-2017 rekening is gehouden met het stopzetten van hulp aan Rwanda.

Deze plannen zijn ook weer opgebouwd uit verschillende onderdelen, mogelijk geeft dit een indicatie dat er sprake is van het stopzetten van hulp. Voor Rwanda is dit als volgt opgebouwd.

Rwanda
2014-2017
gemiddeld
2012-2015
gemiddeld
2014
2013
2012
mutatie
Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling
30.280.000
7.570.000
33.847.000
8.461.750
8.700.000
9.510.000
1.485.000
-11%
Voedselzekerheid
122.898.000
30.724.500
86.421.000
21.605.250
33.000.000
22.360.000
15.800.000
42%
Armoedebeleid
50.000
12.500
800.000
200.000
0
200.000
0
-94%
Private sector
500.000
125.000
31.300.000
7.825.000
0
9.140.000
6.450.000
-98%
Duurzaamheid
0
0
45.815.000
11.453.750
4.000.000
11.000.000
8.960.000
Waterbeheer
35.000.000
8.750.000
30.000.000
7.500.000
5.000.000
4.500.000
0
17%
Totaal
188.728.000
47.182.000
228.183.000
57.045.750
50.700.000
56.710.000
32.695.000
-17%

In 2012 en 2013 was in principe het meerjarenplan van 2012-2015 van toepassing. In 2012 zie je behoorlijke geplande onderbesteding bij het onderdeel ‘Veiligheid’. Dit kan niet verklaard worden door het opschorten van de vijf miljoen steun in 2012. Mogelijk heeft het te maken doordat het jaar 2012 het eerste jaar is van de plannen voor de jaren 2012-2015. Het duurt soms even voordat de plannen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. Op alle onderdelen wordt namelijk minder uitgegeven dan gepland.

Het jaar 2013 geeft wel een beetje een raar beeld. De geplande uitgaven voor ‘Veiligheid’ zijn hoger dan wat verwacht mocht worden op grond van de meerjarenbegroting, terwijl in principe het opschorten van de hulp al was afgekondigd. Het lijkt niet dat deze hierin is meegenomen.

Voor het jaar 2014 is hetzelfde beeld van toepassing. De geplande uitgaven voor ‘Rechtstaatontwikkeling’ zijn hoger dan de verwachting volgens de meerjarenbegroting. Deze cijfers geven ook geen indicatie dat er sprake is van stopzetting van hulp aan Rwanda.

Als je ook nog kijkt naar de plannen voor 2014-2017, die gemaakt moeten zijn in 2013, dan zie je daar ook enkele aanwijzing dat er gekort is met vijf miljoen. Weliswaar is het bedrag voor ‘Veiligheid/Rechtstaatontwikkeling’ iets naar beneden aangepast, maar deze is procentueel aan de lage kant.

In de brief van 7 mei zegt Ploumen: “In december 2012 diende uw Kamer een amendement in op de begroting van 2013, waarmee deze sectorale begrotingssteun werd stopgezet”. Er lijkt echter geen enkele aanwijzing te zijn dat het stopzetten ook daadwerkelijke consequenties heeft gehad voor de geplande uitgaven in de jaren 2013 en 2014.

Om er echt achter te komen hoe het zit met de hulp aan Rwanda heb je de cijfers nodig van de werkelijke uitgaven. Het probleem is dat deze nergens te vinden zijn. De overheid is altijd heel goed in het maken van plannen, het verantwoording afleggen van de werkelijke uitgaven blijft altijd een beetje achtergesteld.

Heeft het opschorten, stopzetten en weer hervatten van de steun aan Rwanda geresulteerd in concrete resultaten? Gezien de cijfers van geplande uitgaven lijkt het er niet op. Mogelijk geeft een overzicht van de werkelijke uitgaven deze wel, maar deze is niet voorhanden. Mocht deze er wel een keer komen, dan zal er ongetwijfeld een mooi verhaal verzonnen kunnen worden dat de gelden uitgegeven zijn met een ander label en dat ze dus niet uitgegeven zijn aan sectorale begrotingssteun.

In ieder geval moge duidelijk zijn dat er nooit sprake is geweest van het stopzetten van de hulp aan Rwanda. Integendeel, Rwanda is en blijft één van de favoriete landen wat betreft geplande besteding van ontwikkelingsgelden.